Bağırsak parazitleri, sindirim sistemimizde yaşayan zararlı kurtçuklara denir. Bağırsak parazitleri hijyenik olmayan yerlerden, iyi yıkanmamış çiğ sebze ve meyvelerden, kirli sulardan, bu parazitlerin döküldüğü çarşaf ve çamaşırlardan bulaşır. Ülkemizde en fazla tenya, kıl kurdu ve bağırsak solucanı adı verilen ascarisdir.
Belirtileri, genel olarak geceleri anüste kaşıntı, karın ağrısı ve kramplar, şiddetli gaz, tekrarlayan ishal durumu, burun kaşıntısı ve yastığa salya akması, dil kenarında kabartılar, kilo alamama, sabah bulantıları, ağız kokusu, vücutta kaşıntılar oluşması şeklinde sıralayabiliriz.
Parazitin bulaşıp bulaşmadığını öğrenmek için kan, idrar, dışkı tahlilleri ve ultrason görüntüleme yapılır.
Bağırsak parazitlerinden kıl kurdu olarak bilinen enterobius vemikularis okul çağındaki çocuklarda en çok görülür. Erişkin kıl kurdunun ortalama yaşam süresi 32 hafta civarındadır. Yumurtaları kalın ve saydam kabukludur. Kabuğun etrafındaki tabaka çevredeki eşyalara veya ellere kolayca yapışmasını sağlar. Ele veya eşyaya yapışan parazit, ağız yoluyla alındıktan sonra ince bağırsağın üst kısımlarında yumurtadan çıkar. Yumurtadan çıkan larvalar çekuma doğru göç ederek erişkin olur ve çiftleşirler. En sık görülen belirtileri geceleri anüste oluşan kaşıntıdır. Kaşıntı dişi parazitin yumurta bırakmak için anüse gelmesiyle olur. Erişkinleri kız çocuklarında genital bölgeye geçerek lokal irritasyon, akut bakteriyel idrar yolları enfeksiyonu, vajinit, granülomatöz endometrit ve salpenjite yol açabilir. Diğer bağırsak parazitlerinden farklı olarak dışkıda yumurtalarına pek rastlanmaz. Bu nedenle yumurtaları sellofanlı lam yöntemiyle saptanır.
Kıl kurdunun tedavisi, en etkili yol tek doz mebendazol albendazol, pirantel, pamoat, pirvinium pamoat veya ivermektin kullanılmasıdır. Bu tedavi tüm aileye uygulanır. Buna rağmen tamamen tedavi sağlanamayabilir. Bu durumda alınması gereken önlemler vardır.
Sık duş ve banyo yapılmalı, yatak çarşafları, iç çamaşırlar, pijamalar, yastık kılıfları ve havlular sıcak suda yıkanmalı, tedavi 2-3 hafta sonra tekrar edilmelidir.
Bağırsak parazitlerinden ascaris, silindir biçiminde uçları ince sarı renkli bir solucandır. Ülkemizde insanlarda görülen en büyük bağırsak parazitidir. Ağız yoluyla bulaşır insanlara has bir parazittir. Ağız yoluyla alındıktan sonra ince bağırsakta yumurtadan çıkan larva bağırsak duvarından geçerek lenf yoluyla kalp, karaciğer ve akciğere 3 günde ulaşır. Yumurta alındıktan iki ay sonra erişkin şekiller oluşur. Yaklaşık bir yıl içinde ölür ve kendiliğinden atılır.
Ascaris belirtileri, göç eden larva, bağırsakta yaşayan etkin parazit yükü ve etkilenen organlara bağlı olarak değişir. Enfeksiyon genellikle iyi tolere edilir ve belirti vermez. Bunun yanı sıra bazen de diş gıcırdatma, karın ağrısı, zaman zaman ishal, burun kaşıntısı, iştahsızlık gibi belirtilerde gösterebilir.
Tedavisi, enfeksiyonun şiddeti ve belirtilere bağlı olarak değişir. Belirtisiz olan enfeksiyonlarda mebendazol ve albendazol ilaçları tercih edilir. Bu iki ilaç erişkin parazitler üstünde öldürücü etkiye sahiptir. Parazit vücutta çok fazla ise veya vücuda çok hasar vermiş ise tedavisinde pirantel pamoat ve piperazin sitrat tercih edilir.
Bağırsak parazitleri tedavisi, 10-15 gün arası sürer. Daha uzun süren bağırsak paraziti tedavisi sonucu bağırsak tıkanması, dalak büyümesi, alerjik döküntüler, organ hasarları görülebilir. Bu nedenle doktor kontrolü altında ilaç alınmalı ve doktorunuzun verdiği süre geçilmemelidir.